Uitscheuren tijdens de bevalling: alles wat je moet weten
Uitscheuren tijdens de bevalling, het laatste waar je je zorgen over wilt maken als je zwanger bent. Maar de realiteit is dat veel vrouwen toch wat uitscheuren tijdens de bevalling. Hoewel het niet altijd te voorkomen is, zijn er wel een aantal dingen die je kunt doen om het risico op scheuren zo klein mogelijk te maken. In dit blog bespreken we ALLES wat je moet weten over (uit)scheuren, knippen, hechtingen en natuurlijk het herstel!
Uitscheuren tijdens de bevalling, alle cijfers:
Hoeveel procent van de vrouwen scheurt uit bij bevalling?
Het antwoord op deze vraag wisselt per jaar en verschilt flink per verloskundigen praktijk en het ziekenhuis. Sommige artsen of verloskundigen zeggen dat tot 95% van de vrouwen uitscheurt tijdens de bevalling, terwijl andere bronnen beweren dat het aantal dichter bij de 50-70% ligt.
De cijfers van 2020 geven aan dat 62.844 vrouwen uitgescheurd zijn (38,4% van de vrouwen die bevielen van een eerste kind en 43,8% van de vrouwen die bevielen van een volgend kind).
Het varieert dus flink, mede afhankelijk van het lichaam van de individuele vrouw en hoe haar bevalling verloopt. Dat gezegd hebbende, is het altijd beter om voorbereid te zijn op de mogelijkheid van scheuren dan om overrompeld te worden.
Lees hier meer over hoe groot is de kans dat je uitscheurt bij de bevalling?
Hoeveel procent totaal ruptuur?
Gebaseerd op de cijfers uit Peristat (hier worden jaarlijks alle cijfers uit Nederland aangeleverd) over uitscheuren tijdens de bevalling, liepen in 2020 2.364 vrouwen (3,56%) die bevielen van hun eerste kind een (sub)totaal ruptuur op. Dit gold voor 1.161 vrouwen (1,36%) die bevielen van een volgende kind.
Hoeveel vrouwen worden ingeknipt tijdens de bevalling?
Wederom volgens Peristat zijn in 2020 van de 151.772 bevallen vrouwen, 26.988 vrouwen ingeknipt. De verschillende oorzaken worden hierbij niet genoemd. Vaak is de meest genoemde reden: (verdenking van) foetale nood.
Daarmee kunnen we meteen de volgende vraag beantwoorden:
Hoeveel procent wordt ingeknipt tijdens bevalling?
Berekend met de bovenstaande cijfers is in 2020 30% van de vrouwen ingeknipt die is bevallen van een eerste kind. Voor vrouwen die bevielen van een volgend kind was dit 8,3%.
Hoeveel procent van de vrouwen wordt ingeleid?
In 2020 is de baring van 28,6% (18.833) vrouwen (zwanger van een eerste) ingeleid van de in totaal 65.957 bevallingen (van een eerste kind). Van de in totaal 84.659 bevallen vrouwen (van een volgend kind) is 25% (21.147) van de vrouwen ingeleid.
Uitscheuren tijdens de bevalling, waarom:
Wat is inscheuren? Wat is uitscheuren?
De een noemt het inscheuren en de ander uitscheuren, het komt op hetzelfde neer. Er zijn verschillende gradaties en verschillen termen die gebruikt worden.
We sommen ze hier kort op, startend met de meest voorkomende:
- Een gaaf perineum: het weefsel is intact, soms met een paar schaafwondjes.
- Ruptuur: ander wordt voor scheur.
- 1e graad scheur: de huid is gescheurd, veelal geen hechtingen nodig.
- 2e graad scheur: de huid en spierlaag (bekkenbodem) is gescheurd, hier zijn wel hechtingen nodig.
Op de vraag kan je kringspier uitscheuren tijdens de bevalling?
Ja, dit kan, de kans is echter wel klein:
Wat is een subtotaal ruptuur?
- 3e graad scheur, ook wel subtotaal ruptuur: de huid, de spierlaag en ook de kringspier is gedeeltelijk gescheurd.
Wat is volledige ruptuur?
- 4e graad scheur, ook wel totaal ruptuur: de huid, de spierlaag en ook de kringspier is gescheurd.
- Scheur van de vaginawand (vaginawand ruptuur): het weefel aan de binnenkant van de vagina is gescheurd.
- Scheur van de schaamlippen (labia ruptuur): hierbij zit er een scheur in de schaamlip(pen).
Een uitgebreidere omschrijving van de verschillende soorten rupturen kan je vinden in de blog waarom scheur je uit bij de bevalling. Lees hier als je meer wilt weten over de bekkenbodemspieren.
Uitscheuren tijdens de bevalling, wat gebeurd er als je baarmoeder scheurt?
Het scheuren van de baarmoeder is daarentegen een heel ander verhaal. Dit komt gelukkig zelden voor, maar je hebt hierop een licht verhoogde kans (0,5%) bij de bevalling als je bij de vorige baring een keizersnede hebt gehad.
De wond van de keizersnede is namelijk een wat zwakkere plek. Daarom is het advies ook om bij een volgende bevalling in het ziekenhuis te bevallen. Mocht het namelijk wel gebeuren is het van levensbelang dat de baby er alsnog van een keizersnede uitkomt.
Uitscheuren tijdens de bevalling,
Waarom scheur je uit tijdens de bevalling?
Er zijn een paar verschillende oorzaken die kunnen bijdragen aan uitscheuren tijdens de bevalling. Wij bespreken de feiten en fabels rondom de oorzaken:
- De baby heeft een te groot hoofd
Een van de meest voorkomende gedachte is dat de grootte van het hoofd van de baby hier een rol speelt. Er wordt gedacht dat als het hoofdje van je baby groter is dan gemiddeld, er meer druk uitgeoefend wordt op het perineum (de gebied tussen de vagina en de anus) tijdens de bevalling, wat scheuren kan veroorzaken.
Echter, is er een mooi mechanisme wat baby’s hebben, namelijk moulage. Moulage zorgt ervoor dat de schedelnaden van de baby over elkaar heen schuiven wanneer de baby dieper in je bekken komt. Dit zorgt dat de omvang van het hoofd kleiner wordt en makkelijker door je bekken richting de vagina gaat.
Dat het uitscheuren tijdens de bevalling puur door de grootte van het hoofd komt is dus niet waar.
- Het is de eerste baby
Bij een eerste bevalling, zijn de bekkenbodemspieren en het bindweefsel nog niet eerder opgerekt. Hierdoor heb je meer kans op scheuren tijdens de bevalling. Vaak hoor je dat je bij een eerste kind wel een scheur hebt, maar bij een volgende bevalling dit kleiner of niet het geval is.
- Er wordt een knip gezet
In dit geval is er sowieso schade aan de vagina. Het kan zijn dat dit alleen een knip inhoudt, maar je kan hiernaast ook nog een scheur oplopen. Een episiotomie (ook wel knip), is een medische ingreep waarbij de arts of verloskundige een kleine knip zet in het perineum om te helpen bij de bevalling.
Dit wordt alleen gedaan als er verdenking is op foetale nood, oftewel, dat je kind het niet meer zo leuk heeft in de buik en de zorgverlener dit merkt aan de hartslag. Een knip heeft alleen zin als het hoofd er al bijna is. In dit geval rekken de bekkenbodemspieren meestal niet snel genoeg mee waardoor de daadwerkelijke geboorte langer dan gehoopt op zich laat wachten.
Het is NIET bewezen dat het zetten van een knip een totaalruptuur voorkomt. Doordat deze gedachte nog wel veel rondgaat, worden vrouwen soms onnodig ingeknipt om die ene vrouw die wel een totaalruptuur zou oplopen te voorkomen.
- De baby ligt in een afwijkende positie
Als de baby in een lastige positie ligt tijdens de bevalling, kan het de kans op scheuren vergroten. Dit komt omdat de baby op een onnatuurlijke manier op het perineum kan drukken, wat scheuren kan veroorzaken. Hierbij kan je ook denken aan een opgeslagen handje.
- Snelheid laatste fase van de bevalling
De snelheid van het laatste stuk kan bijdragen aan het wel of niet scheuren. Op het moment dat het hoofd van de baby ‘staat’, is het belangrijk dat de rest van het hoofd langzaam geboren wordt. Weefsel wat de tijd krijgt om uit te rekken, scheurt minder snel.
Als de baby gelanceerd wordt, heeft het weefsel deze tijd niet en zal je sneller een ruptuur oplopen. Maar, ook hierbij moet je bedenken dat elk lichaam anders is, dus dat het wel of niet scheuren alsnog van meerdere factoren afhankelijk is. Dit zijn de meest geziene oorzaken van uitscheuren tijdens de bevalling.
Uitscheuren tijdens de bevalling, hoe zorg je ervoor dat je niet uitscheurt? Hoe knip voorkomen?
Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om uitscheuren of een knip bij de bevalling te voorkomen:
- Gebruik van een Aniball geboortetrainer, hierover kan je meer vinden in de blog hoe zorg je ervoor dat je niet uitscheurt
- Perineum massage, lees hier meer over in hoe doe je perineum massage
- Verschillende bevallingshoudingen waaronder een badbevalling (lees ook eens de blog waarom een badbevalling: 10 redenen)
- Warme kompressen tijdens de bevalling; warmte zorgt voor een betere doorbloeding, dit maakt de kans op uitscheuren tijdens de bevalling kleiner.
Een knip is echter niet altijd te voorkomen. Bovenstaande oefeningen en methoden laten de uitdrijving korter duren waardoor de kans op foetale nood ook kleiner is.
Wat is beter knippen of scheuren tijdens de bevalling?
Eigenlijk is scheuren altijd beter dan knippen. De wondranden van een scheur zijn rafelig, waardoor het herstel sneller gaat en de genezing makkelijker verloopt. Als de hartslag van de baby dusdanig daalt dat er echt verdenking op foetale nood is, dan is een knip vaak beter omdat de baby dan snel(ler) geboren wordt.
Echter, als er knip gezet ‘moet’ worden omdat je een totaalruptuur in de voorgeschiedenis hebt, dan is dit geen goede indicatie. Wetenschappelijk onderzoek heeft bewezen dat een knip geen totaalruptuur voorkomt.
Doet een knip pijn? En hoe groot knip bevalling?
Eigenlijk wordt je altijd verdoofd voorafgaand dat er een knip gezet gaat worden. Dit maakt dat je de daadwerkelijk knip niet voelt. Bij sommige vrouwen is dit anders en hebben zij dit moment wel meegekregen en pijn ervaren.
Hoe groot de knip is die soms bij de bevalling gezet wordt wisselt. Meestal is het zo’n 2 tot 3 cm.
Wat veel vrouwen zich afvragen als het gaat over uitscheuren bij de bevalling, hoe ziet de vagina eruit na de bevalling?
Na de bevalling kan de boel flink gezwollen zijn, waardoor het er allemaal dramatischer uitziet en aanvoelt als dat het daadwerkelijk is. Van de meeste scheuren en/of hechtingen zie je na verloop van tijd niks meer. Het antwoord is daarom ook; eigenlijk als voorheen!
Uitgescheurd tijdens de bevalling? alles over hechtingen
Uitgescheurd tijdens de bevalling? hoe lang last van hechtingen?
Dit verschilt per persoon en is ook afhankelijk van waar de hechtingen zitten. De ervaring leert dat de hechtingen die door de huid zijn gezet vaak gevoeliger zijn dan hechtingen die door de spierlaag zitten.
Op dag 4 t/m 6 zal je de meeste last hebben, vaak geven ze een trekkend gevoel en ook kunnen ze een beetje jeuken. Door veel met water te spoelen (tip: perineum spoeltuit!) houd je het goed schoon en door veel te luchten bevorder je de genezing. Ook kan je witch hazel pads gebruiken die het herstel bevorderen.
De zwelling krijg je weg door bovenstaande tips en daarnaast te koelen, het liefst 3 keer per dag. Verkoelend kraamverband werkt hier heel fijn voor. Het absorbeert bloed en geeft verkoeling zodra je het kraamverband dubbelvouwt (en het sachet breekt).
Bovenstaande producten zijn voordelig aan te schaffen in het after birth pakket van Birth & co.
Hoe knip je hechtingen?
Na dag 6 na de bevalling kunnen de oppervlakkige hechtingen verwijdert worden. Dit gebeurt door het knoopje van de hechting iets omhoog te trekken en deze met een klein schaartje door te knippen. Soms wordt er gebruik gemaakt van een klein mesje, waarmee je het knoopje doorsnijd. Het verwijderen van de hechtingen kan even gevoelig zijn, maar je zal meteen verlichting voelen.
Hoeveel hechtingen na knip? Hoeveel hechtingen na scheur?
Dit verschilt natuurlijk per knip of scheur en is ook afhankelijk van hoe de verloskundige of gynaecoloog hecht (dit is persoonlijke voorkeur). Er kan losgeknoopt gehecht worden (losse knoopjes) of met één draad. Met losgeknoopte hechtingen zullen er meer hechtingen losgeknipt moeten worden dan dat er wordt gehecht met één draad.
Wat mag je niet doen met hechtingen?
Het is soms onverstandig om heel wijdbeens te gaan liggen of zitten, hierdoor komt er veel spanning op de hechtingen. Een veelgehoorde mythe is dat de hechtingen kunnen knappen bij bijvoorbeeld poepen, dit is niet waar! De hechtingen zijn sterk genoeg.
Uitscheuren tijdens de bevalling, het herstel:
Hoe lang duurt het voordat een knip is genezen?
Het litteken van een knip kan nog tot 6 weken klachten geven. Het weefsel is er wat verdikt, wat klachten kan geven tijdens het vrijen, fietsen etc. Dit MOET echter overgaan. Blijf niet te lang doorlopen met klachten, het mag je dagelijkse leven niet negatief beïnvloeden. Schroom niet om contact op te nemen met je verloskundige, gynaecoloog of de huisarts. Bij blijvend pijnklachten moet er naar een oplossing gezocht worden.
Lees ook onze tips in hoe herstellen van scheur of knip na bevalling.
Hoe lang last van totaalruptuur?
Van een totaalruptuur kan je best even last hebben. Dit komt mede doordat de kringspier gehecht is, dit gaat vaak gepaard met angst voor het hebben van ontlasting. Je zal na de bevalling vezelzakjes meekrijgen om je ontlasting dun te houden. Hierdoor hoef je weinig kracht op de anus te zetten om je ontlasting kwijt te kunnen.
Ook voor een totaalruptuur geldt dat je niet te lang met pijnklachten rond moet blijven lopen. Vraag laagdrempelig om hulp. Bij een volgende zwangerschap kan je de vagina fysiek en je zelf mentaal trainen om een dergelijke ruptuur bij een volgende bevalling te verkleinen. Het pre birth pakket is hier een uitstekende keuze voor.
Hoe lang herstel na totaal ruptuur?
Dit verschilt per persoon en is ook afhankelijk van de mate van de ruptuur.
Na een totaalruptuur is echt aan te raden om voor nacontrole bij een bekkenbodem gynaecoloog te gaan, zij doet wat onderzoeken en kijkt of het herstel goed verloopt en of er sprake is van restverschijnselen. Mocht je nog klachten ervaren als het niet op kunnen houden van ontlasting kan ze je hierbij ook ondersteunen.
Hoe lang duurt herstel na bevalling?
Voor het herstel na de bevalling geldt: 9 maanden zwanger, 9 maanden ontzwangeren. Je zal merken dat je lichamelijk elke dag vooruit gaat. En na twee weken horen de lichamelijke klachten aanzienlijk minder te zijn. Hormonaal kan het herstel langer duren, zeker als je borstvoeding geeft (vergeetachtigheid is de meestgenoemde reden).
Lees hier als je meer wilt weten over het herstel na bevalling.
Waarom geen seks na bevalling?
Het is altijd maar de vraag of je hier meteen behoefte aan hebt, maar de grootste reden is dat je een verhoogd infectie gevaar hebt. De placenta heeft een wond in de baarmoeder achter gelaten, deze moet eerst volledig dicht zijn (= geen bloedverlies meer), waarna de kans op een infectie weer klein is.
Hoe lang zwaar gevoel na bevalling?
De stelregel is, hoe langer jij rustig aan doet, des te sneller het herstel verloopt en je bekkenbodem weer de oude wordt. Probeer dus ook in de kraamweek veel te liggen. Hoe meer je loopt en rechtop zit, hoe meer gewicht je bekkenbodem moet tillen en hoe langer je last houdt van het zware gevoel.
Blijf je na 2 weken nog steeds een zwaar gevoel houden? Neem dan contact op met een bekkenbodem- of fysiotherapeut. Aanvullende oefeningen en ondersteuning is dan wenselijk.
